sRIRAM

 eûÁâúd Êûbòcû^e _âiw ùjCQò @ù~û¤

gjgj ahð ]eò iõNhð I @iõLý akò\û^ _ùe @ù~û¤ûùe gâúeûc R^àiÚû^ùe baý c¦òe iÚû_^ iûKûe ùjCQò ö G ù\gùe KûjûKê i`kZû còkò[ûG ùZùa Kêjû~ûG Zû’C_ùe _âbê gâúeûcu Ké_û @Qò ö _âbê gâúeûc G ù\ge ùKûY@^êùKûYùe _âùZýK NUùe aòeûRcû^ ö Kcêý^òÁ I ùKùZK aòù\gú ùfLK ù\gKê C©e-\lòY @û~ðý-\âûaòWÿ ^ûcùe _eÆe ijòZ fXÿûAaûKê ~ûA ~\ò i`k ùjûA_ûeò ^ûjû«ò ùZùa Zû’ _Qùe GK _âcêL KûeY ùjCQ«ò _âbê gâúeûc ö 1989ùe @ù~û¤ûùe aòaû\úd Xÿû*ûe Zûfû ù~ùa ùLûfòfû, ùiùZùaùk K‰ðûUKùe cêLýcªú eûc Ké¾ ùjMùWÿ, Zûcòf^ûWê cêLýcªú Gcþ.Rò eûcP¦â^ I @û§â cêLýcªú G^.Uò. eûcûeûI lcZûùe [ôùf ö @[ðûZþ G Zò^òRY ^ûcùe ‘eûc’ aò\ýcû^, gâúeûc, gâúKé¾ I bMaû^ gõKe G eûÁâe @ûeû¤ ù\aZû ö Gjûuê ùKøYiò @*k, bûhû, iõ_â\ûd, eûRù^÷ZòK _âZòa¡Zû Z[û \kcû^u _eò]ôeê D¡ßðKê CVò ù\Lû~ûA[ûG ö aaðe cêifcû^ @ûKâcYKûeúcûù^ bûeZ-bûeZúdZûe @ûeû¤ ù\a _âbê gâúeûcu R^àiÚkùe [ôaû c¦òeKê ]ìkòiûZ Keò GK ciRò\ ^òcðûY Keò[ôùf ö Gjò RûMûKê cêq Keòaû fûMò jò¦êcûù^ gjgj ahð ]eò iõNhð Keò@ûiê[ôùf ö ùZùa, Gjò iõNhðKê eûRù^÷ZòK Phcûùe ù\Lôaû VòKþ ^êùjñ ö @ù~û¤ûùe gâúeûc c¦òee Pyðû ù~ùa aò jêG ùZùa eûÁâúd ÊdõùiaK iõN, aògßjò¦ê _eòh\ I bûeZúd R^Zû _ûUðòe ^ûc ù^A @ûùeû_ fMû~ûG ù~ ùicûù^ ^òRe eûRù^÷ZòK `ûA\û fûMò G _âiwKê cj©ß ù\A @ûiêQ«ò ö Z[ý C_ùe ¤û^ ù\ùf Gjû @ûù\ø MâjYúd ùja ^ûjó ö iûf 1985ùe ù\ge iùaðûy ^ýûdûkde GK eûd _âKûg _ûA[ôfû, ~jóùe Kêjû~ûA[ôfû ù~ ZfûK ùjûA[ôaû gûjaûù^ûKê beYù_ûhY b©û \ò@û~ûC ö Gjò eûdKê cêifcû^ iõMV^cûù^ aòùeû] Kùf ö cêifcû^ ùbûU _ûAaû fûkiûùe KõùMâi ieKûe _ûfðûùc<ùe @ûA^ _âYd^ Keò iê_âòcùKûUðu eûdKê _fUûA ù\ùf ö KõùMâi C_ùe ZêÁúKeYe @ûùeû_ fûMòfû ö AZòc]ýùe @ù~û¤ûùe gâúeûc R^àbìcò ù^A 37 ahð _ìùað fûMò[ôaû ZûfûKê ùLûfòaû fûMò ùKûUð @ûù\g ù\ùf ö jò¦ê ùbûU fûkiûùe KõùMâi I eûRúa Mû§úu ù^ZéZßû]ú^ ùK¦â ieKûe Gjûe ùgâd ù^aûKê C\ýc Kfû ö C©e_âù\g aò]û^ibû ùiùZùaùk 425 @ûi^ aògòÁ [ôfû Gaõ 1980ùe 309 Z[û 1985ùe 269 @ûi^ KõùMâi RòZò ieKûe MXÿò[ôfû, Kò«ê Zûfû ùLûfòaû _ùe 1989 ^òaðûP^ùe Zûjû cûZâ 94Uò @ûi^ RòZò_ûeòfû ö ùaû`ið ùNûUûfû @ûùeû_ KûeYeê KõùMâie _eûRd ùjfû iZ Kò«ê ùi \ke ù^Zéaé¦uê fûMòfû, cêifcû^ icûR Zûu _âZò aòcêL ùjûA~ûAQ«ò, ùZYê ùicûù^ jûeòMùf ö _eûRde G _úWÿû Zûuê G~ûG c¦òe aòùeû] eûÉûùe GùZ~ûG ù^AMfûYò ù~ @ù~û¤ûùe baý c¦òe ^òcðûY I _âbê eûcffûu _âûY_âZòÂû C›aùe ù~ûMù\aûKê KõùMâi _i¦ Keò^ûjó ö KeùiaKcûù^ 1992 Wòùi´e 6 ZûeòLùe aòaû\úd Xÿû*ûKê ]ßÉ Keòù\ùf ö Xÿû*û ]ìkòiûZ ùjaûe KûeY ùjCQò ùiùZùaùk C©e_âù\gùe KfýûY iòõju ieKûe [ôfû ö ZûjûKê aeLûÉ Keò\ò@ûMfû öZûjû ijòZ eûRiÚû^, c]ý_âù\g Z[û jòcûPk _âù\gùe [ôaû bûR_û ieKûeKê c¤ aeLûÉ Keò\ò@ûMfû ö @ù~û¤û ~\ò eûRù^÷ZòK _âiw ùjûA[û@û«û ùZùa C_ùeûq eûRýcû^uùe 1993ùe ùjûA[ôaû aò]û^ibû ^òaðûP^ùe bûR_ûKê _âPŠ iõLýûMeòÂZû còkò[û@û«û ö C©e_âù\gùe aòaû\úd Xÿû*û ]ßÉ ùjaû _ìaðeê 1991ùe ùjûA[ôaû aò]û^ibû ^òaðûP^ùe bûR_ûKê 221Uò @ûi^ còkò[ôfû, Kò«ê 1993ùe Zûjû jâûi _ûA 177 ùjûAMfû ö c]ý_âù\gùe c¤ 1990ùe bûR_ûKê aò]û^ibûe 320 @ûi^ c]ýeê 220 @ûi^ còkò[ôfû ö Zûjû 1993ùe jâûi _ûA 117 ùjûAMfû ö jòcûPk _âù\gùe 1990ùe 68Uò @ûi^ c]ýeê ù~Cñ bûR_û 46 @ûi^ùe aòRdú ùjûA 1990ùeieKûe MXÿòaûKê ilc ùjfû Zûjû 1993ùe cûZâ 8Uò @ûi^ RòZò_ûeò[ôfû ö ùKak eûRiÚû^ùe bûR_û @ûi^ iõLýû 85eê aXÿò 95 ùjfû iZ, Kò«ê 199 @ûi^ aògòÁ aò]û^ibûùe ZûjûKê iõLýûMeòÂZû còkòfû ^ûjó ö G_âKûe _eûRd _ùe bûR_ûKê G _âiw ù^A @ûC @ûù\ø aXÿòaûe ^[ôfû, Kò«ê Zûjû eûÁâúd Êûbòcû^Kê MêeêZß ù\A ZûjûKê @ûù\ø QûWÿòfû ^ûjó ö eûÁâaòùeû]ú gqòcûù^ ùKùZ Xwùe ùKùZ eì_ùe @__âPûe Ke«ò, Zûjû 1992 _ùe ù\LôaûKê còkòQò ö gâúeûc R^àbìcòùe _âÉûaòZ c¦òee gòkû^ýûi @^êiìPòZ RûZòe Kûùcgße ùPø_ûfu \ßûeû ùjfû, Z[û_ò eûÁâúd Êûbòcû^ aòùeû]ú gqò Gjò aòaû\úd Xÿû*û ]ßÉ ùjaû ù^A @__âPûe Keò Kjòùf “iòG @ûeGiþGiþ ùfûK ö” @__âPûe Keò KêjûMfû ù~ @^êiìPòZ RûZòe ùfûKuê @ûMeê c¦òe c]ý _âùag Keû~ûC ^[ôfû, @ûMKê c¤ @^êcZò còkòa ^ûjó ö ùa\, iõÄéZùe ùfLû~ûAQò Gcûù^ iõÄéZòKê ù\g C_ùe [û_òù\ùa ö ù\gKê MXÿòaû Z \ìee K[û, gêYòaûKê c¤ gê\âcû^uê aûeY Keû~ûAQò, AZýû\ò ö GjûQWÿû jò¦êcû^uê jú^ iûaýÉ Keòaû fûMò GK[û c¤ KêjûMfû ù~ “ZêKð @ûiòùf-jò¦ê jûeòMfû, ùcûMf @ûiòùf-jò¦ê jûeòMfû, AõùeR @ûiòùf-jò¦ê jûeòMfû” ö GùZ @__âPûe iù©ß gâúeûc R^àbìcò @ûù¦ûk^ Rûeò ejòfû ö _û*gj ahð ]eò @ù~û¤ûe PZêü_ûgßðùe aûi Keê[ôaû lZâúd-eûR_êZcûù^ c[ûùe _MWÿò aû§ê^[ôùf, ùRûZû _ò§ê^[ôùf, ùicûù^ Gùa ùRûZû _ò§òaûKê ~ûCQ«ò, _MWÿò aò aû§òùa ö 1992 Wòùi´e 6ùe GK ~êMe @« NUòfû I Rû^ê@ûeú 22, 2024ùe ^ì@û~êMe gêbûe¸ ùjaûKê ~ûCQò ö ~\ò @ù~û¤û eûc R^àbìcò eûRù^÷ZòK K[û ùjûA[û«û, ùZùa bûeZúd R^Zû _ûUðò GùZ icd ]eò ùK¦â I C©e_âù\gùe lcZûeê aûjûùe ejò^[û«û ö iàeYù~ûMý ù~ bûR_ûKê _â[c[e fûMò 2014ùe ùK¦âùe ieKûe MXÿòaûKê _ì‰ð iõLýûMeòÂZû còkòfû ö dê_òùe 1991 _ùe 2017ùe ^òeuêg iõLýûMeòÂZû còkòfû ö ùiùZùak~ûG ^û iê_âòcùKûUðe ^ò‰ðd @ûiò[ôfû ^û ùiVûùe baý c¦òe ^òcðûY ùjûA_ûeò[ôfû ö Zû’iù©ß @ù~û¤ûe eûcc¦òe GK aWÿ _âiw ùjûA G ù\ge R^MYuê _âbûaòZ KeòPûfòQò ö KûeY ùfûùK GjûKê eûRù^÷ZòK ^êùjñ, eûÁâúd Êûbòcû^ _âiw bûùa cû^ò @ûiòQ«ò ö ùZYê @ûù~û¤ûKê eûRù^÷ZòK Phcûùe ù\Lôaû VòKþ ^êùjñ ö aeõ gâúeûcu R^àiÚû^ùe MXÿû~ûC[ôaû c¦òeKê icùÉ ÊûMZ Keòaû \eKûe ö rr –b©ðéjeò cjZûa